IMITHETHO ELISHUMI
IEKSODUS 20:1-17
(NguSipho Bonga)
UThixo wawathetha ke onke la mazwi, wathi: NdinguYehova, uThixo wakho, owakukhupha ezweni laseYiputa, endlwini yobukhoboka. Uze ungabi nathixo bambi ngaphandle kwam. Uze ungazenzeli umfanekiso oqingqiweyo, nokuba ngowayiphi na into emilise esezulwini phezulu, nesemhlabeni phantsi, nesemanzini aphantsi komhlaba. Uze ungaqubudi kwezo nto, ungazikhonzi: kuba mna, Yehova Thixo wakho, ndinguThixo onekhwele, ndibuvelela ubugwenxa booyise koonyana, kwesesithathu nakwesesiné isizukulwana sabandithiyileyo; ndiwenzela inceba amawaka abandithandayo, abayigcinayo imithetho yam. Uze ungafumane ulibize igama likaYehova uThixo wakho; kuba uYehova akayi kumenza omsulwa ofumana alibize igama lakhe. Khumbula umhla wesabatha, ukuba uwungcwalise. Wosebenza imihla emithandathu, uwenze wonke umsebenzi wakho; ke wona umhla wesixhenxe uyisabatha kaYehova uThixo wakho. Uze ungenzi namnye umsebenzi ngawo, wena, nonyana wakho, nentombi yakho, nesicaka sakho, nesicakakazi sakho, nezinto zakho ezizitho ziné, nowasemzini osemasangweni akho: kuba ngemihla emithandathu uYehova wênza izulu, nomhlaba, nolwandle, neento zonke ezikwezo zinto, waphumla ngomhla wesixhenxe; ngenxa yoko uYehova wawusikelela umhla wesabatha, wawungcwalisa. Beka uyihlo nonyoko, ukuze yolulwe imihla yakho emhlabeni akunika wona uYehova uThixo wakho. Uze ungabulali. Uze ungakrexezi. Uze ungebi. Uze ungangqini ubungqina obubuxoki ngommelwane wakho. Uze ungawunqweneli umzi wommelwane wakho. Uze ungamnqweneli umfazi wommelwane wakho, nesicaka sakhe, nesicakakazi sakhe, nenkomo yakhe, ne-esile lakhe, nanye into eyeyommelwane wakho.
Intsheyelelo:
Namhlanje, abantu abaninzi bakholelwa ukuba akukho “mithetho inyanzelekileyo yokuziphatha.” Uninzi lubambelela kwifilosofi “yokuziphatha ngendlela ophila ngayo.” Zingaphi izihlandlo usiva ingxelo ezinje: “What’s right for you may not be right for me.”; “If it feels good do it.”; “Anything goes.”; ” Nothing is right or wrong, there are just different opinions?” Konke oku kubangelwa yimvakalelo yokuba akukho nyaniso iqinisekileyo. Unelungelo lenyaniso yakho kwaye ndinelungelo lam!
Namhlanje, siqala uthotho lwemiyalezo kwiMithetho Elishumi. Injongo yam kukubonisa ukubaluleka kwayo nangelixesha siphila kulo. Namhlanje, ndiyathemba ukubeka isiseko semiyalezo yexesha elizayo ngokuchaza kancinci ngemvelaphi yeMithetho Elishumi nokuba kutheni wanikezelwa. Makhe sijonge kule Mithetho yakudala kwaye sibone ukuba yimimgangatho efanelekileyo esinokuyi sebenzisa ebomini.
I. IZIZATHU ZOMTHETHO
A. Kutheni le nto uThixo wanika uSirayeli umthetho? Ukusindisa aboni? Hayi! USirayeli wayesele kubudlelwane bomnqophiso noThixo, Gen. 15. Umthetho awunakusindisa
“Okokuba ke akukho namnye ugwetyelwayo ngomthetho kuye uThixo, kuyabonakala; ngokuba lowo ùlilungisa, uya kudla ubomi obuphuma elukholweni.“ KUMAGALATI 3:11 XHO75
“Ngokokuba, ngokwasemisebenzini yomthetho, akuyi kugwetyelwa nyama emehlweni akhe; kuba isono saziwe ngokubakho komthetho.“ KWABASEROMA 3:20 XHO75
B. Izizathu zokuba uThixo anike uSirayeli umthetho zezi zilandelayo:
1 Ukutyhila ubuqaqawuli bakhe kunye nobungcwele bakhe
“Loo mazwi wawathetha uYehova ebandleni lenu lonke entabeni leyo, phakathi komlilo, efini nasesithokothokweni, ngezwi elikhulu, àkongeza; wawabhala emacwecweni amatye amabini, wawanika mna. Kwathi, nakuliva ilizwi phakathi kobumnyama, intaba isitsha ngumlilo, nasondela kum, zonke iintloko zezizwe zakowenu, namadoda amakhulu akowenu; nathi, Yabona, uYehova uThixo wethu usibonisile ubuqaqawuli bakhe nobukhulu bakhe, nelizwi lakhe silivile phakathi komlilo. Namhla sibonile ukuba uYehova uyathetha nomntu, aphile noko. Ngoko yini na ukuba sife? Ngokuba lo mlilo mkulu uya kusidla; ukuba sithe saphinda saliva ilizwi likaYehova uThixo wethu, sofa. Kuba ngubani na enyameni yonke, owakha waliva ilizwi likaThixo ohleliyo, ethetha phakathi komlilo, njengathi, waphila noko? Sondela wena, uve konke okuthethwa nguYehova uThixo wethu, ukuthethe wena kuthi; konke aya kukuthetha uYehova uThixo wethu kuwe, sokuva sikwenze. Waliva ke uYehova izwi lokuthetha kwenu ekuthetheni kwenu kum; wathi uYehova kum, Ndilivile izwi lokuthetha kwaba bantu abakuthethileyo kuwe; bakulungisile konke abakuthethileyo.“ IDUTERONOMI 5:22–28
2. Ukutyhila ukona komntu
“Síthini na ke? Umthetho usisono na? Nakanye! Ke ngendingasazanga isono, ukuba bekungengamthetho; kuba nenkanuko ngendingayazanga, ukuba umthetho ubungatshongo ukuthi, Uze ungakhanuki. Oko ke kulungileyo kwaba kukufa na ke kum? Nakanye! Saye sisisono; ukuze sibonakale sisisono, sisebenza ukufa kum ngoko kulungileyo; ukuze isono ngawo umthetho sibe sisono ngokuncamisileyo.“KWABASEROMA 7:7, 13 XHO75
“ngokwazi oku, ukuba umthetho lo awuwiselwe lungisa, uwiselwe ke abachasene nomthetho, nabangenakululama, abangahloneli Thixo, nabangaboni, abangengcwele, nabahlambeli, ababethiyise nababethi-nina, izigwinta,” KUTIMOTI I 1:9 XHO75
3. Uphawula uSirayeli njengabanyulwa bakhe kunye nokuzahlula kubo ezintlangeni – Psa. I-147: 19-20; Efe. 2: 11-17; Izenzo 15.
“Uloxelela uYakobi ilizwi lakhe, USirayeli imimiselo yakhe namasiko akhe. Àkenjanga ngalo kolunye uhlanga, Namasiko àluwazi“. Haleluya! IINDUMISO 147:19–20
4. Ukunika uSirayeli umgangatho wokuphila ngokuhlonela uThixo
“Kaloku ke, Sirayeli, yiphulaphule imimiselo namasiko endinifundisa wona, ukuba niwenze; ukuze niphile, ningene, nilimé ilizwe aninikayo uYehova uThixo wooyihlo.“ IDUTERONOMI 4:1 XHO75
“Akwaba bebenale ntliziyo yokundoyika, nokuyigcina imithetho yam yonke, imihla yonke, ukuze kulúnge kubo noonyana babo ngonaphakade!“ IDUTERONOMI 5:29 XHO75
5. Ukukhaphela uSirayeli kuKristu
“Ngaphambi ke kokufika kokholo, sasilindwa, siphantsi komthetho, sivalelwe ndawonye kude kufike ukholo olu, lube luza kutyhilwa. Ngoko ke umthetho waba ngosikhaphela kuKristu, ukuze sigwetyelwe ngokwaselukholweni.“KUMAGALATI 3:23–24 XHO75
6. Ukunika umzekelo wobulungiseleli BukaKristu Nomntu UKristu
“Kuba umthetho, únesithunzi nje sodwa sezinto ezilungileyo eziza kubakho, ungenaso sona isimilo sazo izinto, awuze ube nako, iminyaka ngeminyaka, ngaloo madini bàwasondeza ngokungapheliyo, ukubenza bagqibelele abo basondelayo.“ KUMAHEBHERE 10:1 XHO75
C. Umthetho uzekeleliswe njenge:
1. Sipili-Yakobi 1: 22-25 -Kubonisa izono zomntu.
“Yibani ke ngabenzi belizwi, ningabi ngabaphulaphuli kodwa, nizidephisela. Ngokuba umntu, ukuba ungumphulaphuli nje welizwi, engemenzi walo , lowo ufana nendoda eqiqa ubuso bayo bobuntu esipilini; kuba iyaziqiqa, imke, ilibale kwaoko ukuba ibinjani na. Ke yena oqondela emthethweni ogqibeleleyo wayo inkululeko, ahlale ehleli kuwo, lowo ethe nje akaba ngumphulaphuli olibalayo, esuke waba ngumenzi womsebenzi: yena uya kuba noyolo ekwenzeni kwakhe.“ EKAYAKOBI 1:22–25
2. Idyokhwe –ezisa ubukhoboka – iZenzo 15:10; Gal. 5: 1; I-ROM. 8: 3.
“Phofu ke nimlingelani na uThixo, ngokubeka idyokhwe entanyeni yabafundi, esibe singenamandla okuyithwala, thina kwanoobawo bethu?“ IZENZO 15:10
“Yimani ngoko enkululekweni, athe uKristu wasikhululela kuyo; nize ningabuyi nibanjwe yidyokhwe yobukhoboka.“KUMAGALATI 5:1 XHO75
3. Umphathi wesikolo-Ukhaphela abantu kuYesu-Gal. 3: 23
4. Isithunzi – inzaliseka ifumaneka kuYesu.
“Ewucimile umbhalo wesandla owalana nathi, owawumelene nathi ngayo imimiselo, uwususile ke kanye, ngokuwubethelela emnqamlezweni; ebabhunyule obalawuli nomagunya, wabenza isibonelo ekuhleni, ememelela ngabo ekuwo umnqamlezo . Makungabikho mntu ngoko unigwebayo ngento edliwayo, nangento eselwayo, nangendawo yomthendeleko, nangenyanga ethwasileyo, nangeesabatha; ezisisithunzi sezinto eziza kuza; ke sona isiqu sesikaKristu.“ KWABASEKOLOSE 2:14–17 XHO75
D. UMthetho awukwazanga ukwenza izinto ezithile:
1. Awukwazanga ukwenza umntu agqibelele
“Ke ngoko, ukuba okunene inzaliseko ibingabakho ngobubingeleli bakwaLevi (kuba abantu bewiselwe owobubingeleli umthetho), bekusafuneka ngantoni na ke, ukuba kubuye kuvele mbingeleli wumbi ngokohlobo lukaMelkitsedeke, angàbizwa ngokohlobo luka-Aron? Kuba, ububingeleli baguqulwa nje, kufuneka ukuba kuguqulwe nomthetho. Kuba lowo, zithethwa ngaye ezi zinto, waye engowasizwe simbi, ebekungekho namnye kuso ubesinyamekele isibingelelo. Kuba kusekuhléni kanye, ukuba iNkosi yethu iphume kwesikaYuda isizwe, eso angathethanga nto ngaso uMoses ngobubingeleli. Kwaza kwasekuhléni ngakumbi, ukuba kuvela mbingeleli wumbi, ngokokufana noMelkitsedeke, ongathanga amiswe ngokomyalelo womthetho ongowenyama; wamiswa ngokwamandla obomi obungenakupheliswa. Kuba ungqina ngokuthi, Wena ungumbingeleli ngonaphakade, Ngokohlobo lukaMelkitsedeke. (INdum. 110:4) Kuba okunene kutshitshiswa umthetho owandulelayo, ngenxa yokuswela amandla, nokungancedi lutho kwawo (kuba umthetho lowo awuzalisanga nto); ke kungeniswe phezu kwawo elona themba lilungileyo; esisondela ngalo kuye uThixo.” KUMAHEBHERE 7:11–19 XHO75
2. Awukwazanga ukuxolela izono
“Makwazeke ngoko kuni, madoda, bazalwana, ukuba ngaye lowo kúxelwa kuni uxolelo lwezono; nakuzo zonke izinto ebeningenako ukugwetyelwa nikhululeke kuzo ngomthetho kaMoses, bonke abakholwayo bayagwetyelwa ngaye yena lowo.” IZENZO 13:38–39 XHO75
“Ngokokuba, ngokwasemisebenzini yomthetho, akuyi kugwetyelwa nyama emehlweni akhe; kuba isono saziwe ngokubakho komthetho. Ngoku ke kubonakaliswe ubulungisa bukaThixo, kungekho mthetho, bungqinelwa nguwo umthetho nabaprofeti; ubulungisa ke bukaThixo, obungokukholwa kuYesu Kristu, bube bobabo bonke, buphezu kwabo bonke abakholwayo; kuba akukho kwahluka; kuba bonile bonke, basilelela eluzukweni lukaThixo; begwetyelwe ngesisa lubabalo lwakhe ngako ukukhululwa ngentlawulelo ekuYesu Kristu; athe uThixo wammisa, ukuba abe sisicamagushelo ngegazi lakhe, ngako ukukholwa, ukuze bubonakalaliswe ubulungisa bakhe ngenxa yokuyekelelwa kwezono ezibe zenziwe ngenxa engaphambili, ekunyamezeleni kukaThixo; ukuze bubonakalaliswe ubulungisa bakhe ngeli xesha lakalokunje, ukuze abe lilungisa, kwanomgwebeli walowo waselukholweni lukaYesu. Luphi na ngoko uqhayiso? Luvalelwe ngaphandle. Ngamthetho mni na? Ngowemisebenzi na? Hayi! Ngomthetho wokholo. Ngoko ke sigqiba kwelithi, umntu ugwetyelwa ngokholo, kungekho misebenzi yamthetho.“KWABASEROMA 3:20–28 XHO75
3. Awukwazanga ukunika ubulungisa.
“Andilutshitshisi ubabalo lukaThixo; kuba, ukuba bungomthetho ubulungisa, oko uKristu angaba wafumana wafa.“ KUMAGALATI 2:21 XHO75
4. Awukwazanga ukunika ubomi.
“Umthetho ngoko uchasene na namadinga kaThixo? Nakanye! Kuba, ukuba bekuwiswe umthetho onako ukudlisa ubomi, kuhleliwe nje, ngebuphume emthethweni lowo ubulungisa.” KUMAGALATI 3:21
E. UMthetho yayisisikhokelo nje sokuphila esingenawo amandla okusindisa. Uninzi namhla lwethu lunqwenela ukuba likhoboka lomthetho kunokuba senkululekweni efumaneka kuYesu.
II. INDLELA YOKUKHULULWA KUMTHETHO
A. Umthetho wawugweba unganiki themba, uYesu weza ukuzalisekisa umthetho wasikhulula kubukhoboka.
B. Kubomi bakhe nokufa kwakhe, uYesu wenza konke okuyimfuneko ukusikhulula.
1. Wawuzalisekisa umthetho – UYesu wawugcina ngokugqibeleleyo umthetho wazalisekisa zonke iintlobo zeLevitikus neNumeri. Waba yiMvana yethu yePasika kunye ne-Scapegoat yethu, eyithabathela kuye ngonaphakade iimfuno zoMthetho kubomi bethu. Umthetho awuzange unikwe ukuze usenze amalungisa. Sanikwa ukusibonisa ukuba kuthi nakwimisebenzi yethu, besinethemba lokugcina umthetho. Umthetho uvula amehlo ethu ukuze siyibone imfuneko kaYesu ebomini bethu.
“Ngoko ke umthetho waba ngosikhaphela kuKristu, ukuze sigwetyelwe ngokwaselukholweni.“KUMAGALATI 3:24
2. UYesu wazifezekisa zonke iimfuno zoMthetho –KwabaKolose 2: 13-14 “ Nani, nífile nje ziziphoso nakukungaluki kwenyama yenu, unidlise ubomi ndawonye naye, enixolele zonke iziphoso. Ewucimile umbhalo wesandla owalana nathi, owawumelene nathi ngayo imimiselo, uwususile ke kanye, ngokuwubethelela emnqamlezweni“
Ukufa kukaYesu kwanelisa iimfuno zikaThixo zesono nokuthobela umthetho. Xa sikuye, asinyanzelekanga ukuba sithobele umthetho, sinyanzelwa ukuba siwuthobele ngenxa yokumthanda ngenxa yedini lakhe elikhulu ngenxa yezono zethu. KuYe, sihamba phantsi kobabalo, hayi isitshixo soMthetho.
“Kuba isono asiyi kuniphatha ngabukhosi; kuba aniphantsi komthetho, niphantsi kobabalo. Kuthiweni na ngoko? Sone na, kuba singephantsi kwamthetho, siphantsi kobabalo? Nakanye! Anazi na ukuba lowo nizinikela kuye ukuba ngabakhonzi bokumlulamela, ningabakhonzi ngoku kulowo nimlulamelayo: nokokuba ningabesono, nisingise ekufeni, nokokuba ningabolulamo, nisingise ebulungiseni?“KWABASEROMA 6:14–16 XHO75
“Ukuba ke nikhokelwa nguMoya, aningaphantsi komthetho.“ KUMAGALATI 5:18 XHO75
3. Xa sisamnkela uKrestu njengoMsindisi, ubhala umthetho ezintliziyweni zethu
“Nguwo ke lo umnqophiso, endiya kuwenza nendlu kaSirayeli emva kwaloo mihla, utsho uYehova: ndiya kuwubeka umyalelo wam embilinini yabo, ndiwubhale ezintliziyweni zabo, ndibe nguThixo wabo, babe ngabantu bam;“ UYEREMIYA 31:33 XHO75
“níbonakalalisiwe nje ukuba niyincwadi kaKristu, eyalungiselelwa sithi, engabhalwanga ngainki, ebhalwe ngoMoya kaThixo ophilileyo; kungekhona emacwecweni amatye, kusemacwecweni angawenyama entliziyo.“ KWABASEKORINTE II 3:3
III. UKUHLAZIYWA KOMTHETHO
A. Amanye amaKristu anokuthambekela ekucingeni ukuba umthetho awanampembelelo kuthi namhlanje. Ukuba akukho sizathu sokuba sicinge ngoMthetho okanye iMithetho Elishumi. Leyo yinkolelo engeyonyani! Xa sifika kwindawo apho singadingi zikhokelo, ke singenise ukuchas ‘umthetho kwaye sisengxakini naseonweni.
B. Umzekelo UMatewu 5: 17-18. UYesu akazange kubhangisa okanye ukuphelisa umthetho. Uzkuwuzalisekisa. ( Zalisekisa- “Ukuphumeza, ukwenza ngokupheleleyo, ukufikelela entliziyweni.”) Xa sikuKristu, IMITHETHO ELISHUMI iyahlaziyeka kunangaphambili.
C. UMatewu. 22: 35-40 -UYesu wawushwankathela yonke imithetho kaThixo ngemiyalelo emibini. Ukuba ndiyamthanda uThixo ngendlela eyiyo, ndiya kuhlala ndigcina umthetho wokuqala ukuya kwesine(1-4). Ukuba ndiyamthanda ummelwane wam njengoko kufanele, ndiya kuhlala ndigcina umthetho wesihlanu ukuya koweshumi (5-10). Yathi enye indoda, “ Xa umthanda uThixo wenzaukuthanda kwakhe.” xa umthanda uThixo, uyakuhlala ufuna ukwenza izinto ezimkholisayo!
Isiphelo:
Ngaba usindisiwe? Okanye, ngaba uzama ukukholisa uThixo ngokugcina uluhlu lwezinto ezenziwayo kunye nezingenziwayo? Ukuba uzama ukulungisa indlela yakho kuThixo, mandikuxelele ukuba ayizokusebenza! Inye indlela yokumkholisa uThixo kukuza kuye ngoNyana wakhe, iNkosi uYesu. Umamkele ngokholo kwaye ke uya kukunika amandla okuphila uhlobo osilelayo ubomi ngoku.
amen…. Iyavakala